Moskou in een circustent
Ze hebben alle drie hun sporen verdiend in het theater en worden als theatergezelschap gesubsidieerd. Maar het stempel theater is nauwelijks van toepassing als het om de Vlaamse theatermakers Bart Baele (technicus), Caroline Rochlitz (actrice) en Yves Degryse (acteur) gaat. Zelf willen ze hun werk niet definiëren. Degryse: “Door het te benoemen ontneem je de kracht van datgene waarmee we bezig zijn. Het voordeel van dit gebrek aan een etiket is dat we daardoor in verschillende circuits spelen. Zowel op documentairefestivals, als op theaterfestivals, in schouwburgen, fabriekshallen, in musea en nu zelfs op een internationaal circustheaterfestival in Neerpelt.”
Laten we het een soort documentairefilms of docudrama’s noemen; filmische producties van hybride artiesten die gemakkelijk van discipline naar discipline switchen. Die vertellen over Jerusalem of over Iqaluit, de hoofdstad van de Inuit in Noord-Canada. Over Bonanza, het kleinste stadje van Colorado (VS), en nu over Moskou. Het zijn portretten van steden die je nooit op televisie kúnt zien, want de films zijn gemaakt voor tenminste twee schermen waarop de beelden naast elkaar worden geprojecteerd. De ene keer gaat het om dubbele beelden, de andere keer om tegenstellingen, dan weer vloeien de beelden in elkaar over.
Het trio heet Berlin, omdat Berlijn voor hen het prototype van een bruisende stad is. Hun reeks van stads- en streekportretten noemen ze ‘de Holoceen-cyclus’ naar het geologische tijdperk waarin we nu zitten. “Hoe lang deze cyclus wordt, weten we nog niet, maar Berlijn zal in elk geval het slotdeel vormen.”
Hoe gaan ze te werk? “We doen heel veel research naar een stad. Eerst zoeken we de juiste interviewkandidaten en gaan we al voorzichtig op pad om stadsbeelden te filmen. Vervolgens nemen we interviews af en gaan monteren. Zelf komen we niet in beeld. We geven geen commentaar en maken geen gebruik van voice overs.”
Veel belang hecht het drietal aan de esthetische vormgeving. Gaan ze voor drie of voor zes schermen? Komt er iets naast de films? En daar valt het T-woord dan toch: “Door de inhoud een zekere enscenering mee te geven, ontstaat een vorm van theater.”
Berlin bouwt ook aan een repertoire. Alle projecten die in de loop van zes zijn gemaakt worden nog steeds gespeeld. En vaak in een reeks. Jerusalem bijvoorbeeld brengt de antagonisten op drie schermen in beeld. Iqaluit gaat over de ecologische teloorgang van een Inuit-stadje. In het begin speelde nog een Inuit-acteur live via Skype mee, maar dat leverde toch niet de gewenste meerwaarde. Vandaar dat deze voorstelling nu nog alleen als installatie te zien is. Bonanza is een pareltje over gekrakeel in een Amerikaans stadje. Op een podium staat een grote maquette met vijf huisjes en stalletjes met daaronder op vijf schermen filmische beelden die naast en in elkaar overlopen. Ook op de maquette beweegt van alles. Het zijn de kleine kantjes des mensen op modelbouwschaal.
Moscow is groter opgezet en is te zien in een aparte voor dit project ontworpen circustent (rood zeildoek met een brede zwarte band, en schuin aflopend). Het publiek staat tussen zes grote bewegende schermen die de chaos van een grootstad moeten voorstellen. Als rode draad gelden de verhalen van een klein Moskous circus. Terwijl een strijkorkest livemuziek speelt van de jonge Belgische componist Benjamin Boutreur, kruipt op de filmschermen de Russische corruptie als het ware vanuit de rioleringen naar boven. In het park rond cultuurcentrum de Dommelhof in Neerpelt staat de Moscow-tent tussen tal van andere tenten van dit circustheaterfestival. De actualiteit daarentegen bevindt zich al een stuk dichter bij Berlijn, eindpunt van de cyclus namelijk in het Ruhrgebied waar in juli 2010 de première plaatsvindt van Land’s End, een portret over het Ruhrgebied. Het s het jaar dat Essen (en omgeving) de culturele hoofdstad van Europa is.
Brengt Berlin nu film of theater? Het doet er niet toe, Berlin is gewoon Berlin, met stadsportretten in een steeds andere verpakking.
Berlin met Moscow. Van 5 t/m 7 november in Theater op de Markt in Dommelhof Neerpelt. www.theateropdemarkt.be en www.berlinberlin.be
Scene uit Moscow, een filmische productie van Berlin. foto Berlin
