Acteur Mark Rietman houdt van Ger Thijs

hoboïste – verlaat hem, zijn vrouwenverslindende vader ligt op sterven en zijn minnares ruilt hem in voor een ander. In Een Nieuw Leven ziet het publiek in twaalf scènes hoe Joep Wassen, gewend aan succes, omgaat met deze kettingreactie aan catastrofes. Voorwaar geen sinecure, ook niet voor een groot acteur als Mark Rietman die in 2005 een Louis d’Or won voor zijn rol van Justus in Raak me aan (eveneens geschreven en geregisseerd door Thijs) en twee keer eerder werd genomineerd voor deze prestigieuze acteursprijs. Daarbij: Joep staat alle twaalf scènes op toneel, met telkens andere tegenspelers zoals Paul Hoes, Oda Spelbos, René van Zinnicq Bergmann en Fockeline Ouwerkerk. Rietman: “Ik probeer hem zo te spelen dat het lijkt alsof alle ongeluk hem overkomt. Maar de toeschouwer ziet dat hij nooit heeft geleerd met tegenslag om te gaan. Joep laat zich alles uit handen slaan en komt in een louteringsproces terecht.” Het nieuwe leven uit de titel dient zich letterlijk aan, in de vorm van een vruchtbaar stukje grond dat Joep tegen zijn zin erft van zijn vader, een hof van Eden vol fruitbomen. Aan het slot slaat Joep de spade in zijn geboortegrond, hij gaat het land toch bewerken. “In zijn succes is Joep zichzelf voorbij gelopen”, zegt Rietman. “Hij heeft veronachtzaamd waar hij vandaan komt, is zijn milieu ontstegen, naar de grote stad verhuisd en naast zichzelf gaan leven. De dood van zijn vader confronteert hem met zijn wortels. Hij ontdekt hoe ongezond het is te ontkennen waar je vandaan komt.” Van toneelschrijver Ger Thijs (Ubach over Worms, 1948) is bekend dat hij vaak autobiografische elementen verwerkt in zijn toneelstukken, zonder letterlijke parallellen. Rietman: “Ook Ger heeft van zijn vader een stukje grond in Limburg geërfd. En in Joeps ontslag ijlt na hoe Ger zelf bij Het Nationale Toneel jaren geleden zijn ontslag kreeg aangezegd. In dat barre jaar ging daarna van alles mis.” Maar dat de titel van het boek, Komt Goed, mogelijk naar de Limburgse lijfspreuk kump good verwijst, dat hoort Rietman voor het eerst. Hij lacht. “Mooie gedachte.” De acteur, die dit jaar vijftig wordt, herkent zichzelf overigens ook best in deze Joep. “Ik ben geboren in Amsterdam Osdorp. Ik praatte vroeger plat Amsterdams. Maar toen ik naar het Montessori Lyceum in Amsterdam ging, heb ik dat accent tussen de dokters- en notariskinderen verdrongen. Mijn leven heeft ook lange tijd in het teken gestaan van de ambitie weg te komen uit mijn milieu. Niet ongezond, mits je niet ontkent waar je vandaan komt.” Ook een scheiding is Rietman niet vreemd. Zijn huwelijk met actrice Marieke Heebink, met wie hij twee dochters heeft, strandde onder meer op buitenechtelijke escapades. “Ik heb schuin gemarcheerd. Ik ken de leugens daarover, de spanningen. Maar ik vind het ook typisch menselijk dat we enerzijds het meest slimme dier zijn maar anderzijds niet zijn toegerust om het allemaal precies te snappen. Dat we onszelf altijd laten struikelen en de wanhoop voelen dat dingen in het leven toch ondanks onze beste inzet kunnen mislukken. Daarom speel ik ook zo graag toneel. Om mensen aan het woord te horen die hun weg zoeken in die wanhoop.” En daarom ook houdt Rietman van het werk van Thijs – Een nieuw leven is hun derde samenwerking. “Ger ziet toneel als mensen die met elkaar in gesprek zijn. Die simpele definitie spreekt mij aan. Ik hou ervan met een grote zaal in gesprek te gaan. De lange spanningsboog van een voorstelling via conversaties met andere acteurs uit te bouwen. Ik ben niet zo’n grote liefhebber van de camera.” Een verbazingwekkende opmerking voor een acteur die in talloze televisieseries speelde en daarvoor werd gelauwerd. Voor zijn rol in Oud Geld als opstandige zoon Kiet, die ongekend binnenwaarts kon exploderen, kreeg hij twee maal de Academy Award voor beste acteur. Om over zijn aanhang als dokter Thijs Vermaas, hoofd intensive care, in de serie IC nog maar te zwijgen. Ook in theaterrecensies wordt Rietman vaak bewonderd om zijn gave mannen te spelen die een geheim van binnen lijken mee te dragen. Krachtige kerels, die even zo goed wankelmoedig blijken. Soms ietwat verlegen stugge mannen die net als Rietman zelf geen flamboyante praters zijn maar wel een groot scala aan gevoelens kunnen laten zien. Toch is er een moment geweest, op zijn 38-ste, tijdens zijn verbintenis bij het RO Theater, dat Rietman het vermaledijde acteursbestaan wegens verlammende plankenkoorts wilde opgeven. “Lange tijd heb ik last gehad van de gedachte: ‘Kan ik het wel, vinden ze mij wel goed genoeg?’.” De bevestiging kwam in optima forma, toen hij voor zijn rol van Justus in Raak me aan de Louis d’Or ontving (die hij in zijn dankwoord zei door midden te willen zagen om de helft aan tegenspeelster Carine Crutzen te geven). Het juryrapport repte over “technisch superieur acteren: tekstinterpretatie, lichaamstaal en verfijnde mimiek, alles is geloofwaardig en bewonderenswaardig.” Op dit moment zegt hij geen enkele reden te zien te stoppen met theater. Zijn moeder attendeerde hem er zelfs op dat hij volgend seizoen vijfentwintig jaar aan het toneel staat. “Ik ga dat niet vieren, ben je gek. Maar ik zou nog wel eens een echte Amsterdamse volksjongen willen spelen. Ik kom niet voor niets uit Amsterdam Osdorp.” Net als Thijs is hij dus volop met zijn afkomst bezig. Een andere mijlpaal doet zich eerder voor: in november wordt Rietman vijftig jaar. Wel reden voor feest? “Ik heb in elk geval een tweelingzus die het wel viert. Misschien lift ik wel mee.” Een nieuw leven door Het Toneel Speelt. Tekst en regie: Ger Thijs. 13/4 in Theater a/h Vrijthof Maastricht, 1/6 in Theater Heerlen. www.hettoneelspeelt.nl